Zielona herbata jest najmniej przetworzonym i prawdopodobnie najstarszym rodzajem herbaty. Jest to najbardziej popularny (po wodzie) napój w krajach azjatyckich, zwłaszcza w Chinach i Japonii. W ostatnich latach zielona herbata jest coraz bardziej doceniania przez Europejczyków. Swą popularność zawdzięcza prozdrowotnym właściwościom, wielu ceni ją także za jej niepowtarzalny smak.
Czy wiesz jak powstała pierwsza na świecie herbata? Legenda głosi, że herbatę odkrył w 2737 roku p.n.e. chiński cesarz Shennong. Podczas gdy pił on przegotowaną wodę wiatr sprawił, że do filiżanki wpadło kilka listków herbaty… i tak powstał pierwszy na świcie herbaciany napój! Dziś zielona herbata dostępna jest niemal w każdym sklepie. Nie zawsze jednak tak było, kiedy bowiem po raz pierwszy pojawiła się w Wielkiej Brytanii, można ją było kupić wyłącznie w aptekach. W niektórych krajach herbata to także jedzenie. W Birmie wiele osób kupuje jadalne liście zielonej herbaty, a kiszona herbata uchodzi nawet za przysmak. Nazywana jest Laphet i przygotowuje się ją ze starych drzew herbacianych. Dzięki procesowi kiszenia herbaty eliminuje się jej cierpkość, a pozostawia szereg korzystnych dla zdrowia składników. Kiszone herbaty zielone stanowią unikat na skalę światową.
Niegdyś w szkockich górach czarodziejki wróżyły z układu liści herbacianych w filiżance. Jeśli drobne listki ułożyły się w kotwicę, oznaczało to podróż, w drzewo – powodzenie, a w kota – zdradę. Wróżby te odnosiły się do najbliższego dnia. Wielu sądzi, że herbata zielona odstrasza komary. W trakcie picia tego herbacianego napoju, nasza skóra wydziela specyficzny aromat, który działa odstraszająco na insekty. Zielona herbata wypijana jest dziennie aż 3 000 000 000 razy, a co ciekawe nie tylko przez ludzi. Bowiem w Wielkiej Brytanii, można kupić herbatę dla psów. Jest nie tylko smaczna, ale i ma właściwości prozdrowotne. Psia herbata ma jedną wadę, jest nią cena. Ale czego się nie robi dla ukochanego pupila. Należy wspomnieć, iż w niektórych częściach Tybetu i Mongolii jako środka płatniczego używa się właśnie zielonej herbaty. Zielona herbata stanowi bowiem w tamtych częściach świata towar wymienny.
Właściwości zielonej herbaty
Liście zielonej herbaty pochodzą z tych samych krzewów co liście herbaty czarnej. Różnica polega na tym, że liście, z których ma powstać zielona herbata nie są poddawane procesowi fermentacji, jak to się dzieje z liśćmi, z których otrzymujemy czarną herbatę. Dlatego właśnie właściwości obu herbat nieco się różnią, a informacji na temat korzyści płynących z picia tej zielonej, nie brakuje. Zdaniem Japończyków regularnie picie kilku filiżanek dziennie zielonej herbaty wspomaga leczenie ponad 60 schorzeń. Właściwości zielonej herbaty są nieocenione. Warto ją jednak pić nie tylko dla zdrowia, ale i dla przyjemności. Charakterystyczny w smaku, aromatyczny napój, zawiera wiele cennych składników, które korzystnie wpływają na nasze zdrowie. Zielona herbata zawiera między innymi: witaminy C, B, E, K, aminokwasy, polifenole, katechiny, garbniki, mikroelementy (wśród nich potas, cynk, fluor, mangan, miedź i wapń). Dzięki wielu dobroczynnym składnikom zielona herbata wspomaga organizm w walce z wieloma schorzeniami, ale i zapobiega wystąpieniu wielu chorób.
W ostatnim czasie dowiedziono, że zieloną herbatę należy pić regularnie w rozsądnych ilościach. Oto kilka ważnych korzyści:
- obniżenie ryzyka zachorowania na chorobę wieńcową, udar i zawał serca
- poprawa wyglądu naszej skóry zwłaszcza u osób dotkniętych trądzikiem, przeciwdziała procesowi starzenia się skóry
- pomaga zwalczyć stany depresyjne
- zielona herbata wpływa także korzystnie na pracę układu krążenia, zapobiegając tworzeniu się niebezpiecznych skrzepów
- pozwala pokonać problemy z nadciśnieniem
- wspomaga pracę jelita grubego
- leczy paradontozę i choroby dziąseł
- zwiększa odporność organizmu
- wspomaga pracę mózgu
- zielona herbata obniża poziom trójglicerydów
- zwiększa sprawność umysłową
- zielona herbata przedłuża życie.
Japończycy są zdania, że pijąc kilka filiżanek zielonej herbaty dziennie możesz zachować zdrowie i żyć o 3 lata dłużej. Natomiast według informacji holenderskich naukowców, 4 filiżanki dziennie zmniejszają ryzyko zachorowania na wiele chorób, w tym na miażdżycę. Picie zielonej herbaty może chronić nasz mózg przed różnymi formami starczej demencji. Wykazano bowiem, że zawarte w liściach polifenole wiążą się z toksycznymi składnikami, w skutek czego zmniejsza się ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera. Po wchłonięciu przez organizm polifenole przedostają się do krwi, rozkładając się i przeobrażając w nieszkodliwą mieszankę związków. - herbaciany napój zmniejsza ryzyko wystąpienia raka.
Przeprowadzono wiele badań, których wnioski wskazują jednoznacznie, iż zielona herbata ma właściwości antynowotworowe. Jest to zasługa przeciwutleniaczy, które chronią nasze DNA przed działaniem substancji kancerogennych bezpośrednio wpływających na zwiększone zachorowania na raka. Szczególnie dobre efekty zaobserwowano u osób chorych na raka skóry, wywołanym głównie promieniowaniem UV. Badacze stwierdzili, iż zielona herbata pita regularnie wyraźnie zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na ten nowotwór, a ponadto zapobiega poparzeniom słonecznym. Zielona herbata wykazuje także szczególne efekty w przypadku raka płuc, żołądka, trzustki, jelita grubego i raka piersi. - zastosowanie naparu z zielonej herbaty nie ogranicza się jedynie do obszaru zdrowia.
Napar herbaciany stanowi bowiem także substancję barwiącą stosowaną w kosmetyce. Po zmieszaniu jej z henną uzyskuje się piękną, złocisto-kasztanową barwę, która jest bardziej zbliżona do naturalnego kolory włosów niż zastosowanie samej henny. Jest to składnik wielu kosmetyków, kremów, maseczek i balsamów, ale także suplementów na odchudzanie.
Zielona herbata a odchudzanie
Zielona herbata polecana jest w walce ze zbędnymi kilogramami. Należy ją pić na noc, przed snem, po dwukrotnym zaparzeniu. Liście wykazują wówczas właściwości uspokajające oraz relaksujące. Właściwości zielonej herbaty z pierwszego parzenia są nieco inne. Działa ona wówczas pobudzająco i orzeźwiająco. Badania wykazały, iż swoje odchudzające działanie zielona herbata zawdzięcza zawartości katechin, a szczególnie substancji o nazwie galusan epigallokatechiny (EGCG).
Zawarte w zielonej herbacie katechiny mają niezwykle istotny i wielokierunkowy wpływ na organizm. Z jednej strony przyczyniają się do redukcji tkanki tłuszczowej (zmniejszają liczbę i objętość tkanki tłuszczowej), z drugiej zaś hamują wchłanianie tłuszczu z pożywienia oraz nasilają jego zużycie przez organizm. Ponadto zielona herbata zwiększa aktywność niektórych enzymów biorących udział w trawieniu. Dzięki tej właściwości herbata zielona korzystnie wpływa na metabolizm wątrobowy, powoduje nasilenie termogenezy i zwiększa utlenianie tłuszczów. Do takich wniosków naukowcy doszli na podstawie eksperymentów prowadzonych zarówno na liniach komórkowych, jak i na zwierzętach.
Badań na modelach in vitro i zwierzętach laboratoryjnych nie da się jednak bezpośrednio odnieść do organizmu ludzkiego. Warto zapamiętać, iż stosowanie używek takich jak papierosy czy alkohol powoduje obniżenie potencjału przeciwutleniającego zielonej herbaty. Jeśli więc zawarte w zielonej herbacie katechiny mają przyczynić się do spadku wagi, lepiej jest wyeliminować z diety wszelkie używki. Trzeba także wspomnieć, iż ze względu na swoje szczególne właściwości odchudzające, zielona herbata stanowi składnik wielu suplementów diety, cieszących się coraz większą popularnością.
Kto i dlaczego nie powinien pić zielonej herbaty
Choć wpływ zielonej herbaty na zdrowie człowieka jest nieoceniony, to picie wspomnianego napoju, ma też swoje wady. Oto najważniejsze:
Zielona herbata przyczynia się do powstania anemii
Poprzez zawarte w jej składzie polifenole hamowana jest absorpcja żelaza z pożywienia. Żelazo to bardzo ważny składnik hemoglobiny, który odpowiada za transport tlenu. Zbyt duża ilość polifenoli zamiast ochrony i oczyszczenia organizmu, naraża go na anemię i niedotlenienie komórek.
Zielone herbaty negatywnie wpływają na rozwój płodu w czasie ciąży
Kobiety spodziewające się dziecka, ale i matki karmiące piersią powinny ograniczyć picie zielonej herbaty, do max. 2 filiżanek dziennie. Większe spożycie herbacianego napoju może przyczynić się do negatywnego rozwoju płodu. Istnieje bowiem ryzyko, że dziecko urodzi się z rozszczepem kręgosłupa bądź innymi zaburzeniami układu nerwowego. Natomiast nadmiernie spożycie kofeiny zawartej w zielonej herbacie, może przyczynić się do poronienia.
Herbaciany napój wchodzi w interakcje z innymi lekami
W zielonej herbacie znajdziesz wiele dobroczynnych składników, część z nich ma jednak nie do końca korzystny wpływ na ludzki organizm, szczególnie w połączeniu z przyjmowanymi medykamentami. Warto wspomnieć, iż zielona herbata podnosi ciśnienie krwi, stąd nie można nią popijać leków. Szczególną ostrożność należy zachować przyjmując lekarstwa pobudzające układ nerwowy. Dzieję się tak, ponieważ kofeina zawarta w herbacie powoduje pobudzenie systemu nerwowego, który to zaczyna działać na zwiększonych obrotach. A taki stan w połączeniu z lekami może powodować zawroty głowy, przyspieszony rytm serca czy wzrost ciśnienia krwi.
Zielona herbata przyczynia się do problemów żołądkowych
Zawartość taniny powoduje podrażnienie układu pokarmowego, dlatego też nie zaleca się spożywania jej na pusty żołądek. Picie zielonego naparu na czczo skutkować może nudnościami, wymiotami czy zgagą. Niektóre osoby, zwłaszcza te cierpiące na chorobę wrzodową, powinny ograniczyć jej spożycie, gdyż zielona herbata wzmaga wydzielanie soków żołądkowych.
Nadmiar zielonej herbaty powoduje osteoporozę
Zielona herbata wypłukuje wapno, którego niedobór prowadzi do osteoporozy. Powinny o tym pamiętać osoby starsze, szczególnie narażone na skutki tej choroby. Osteoporoza jest chorobą szkieletu prowadzącą do złamań kości, będące wynikiem nawet niewielkich urazów. Nadmierna podatność kości na uszkodzenie w osteoporozie wynika ze zmniejszenia gęstości mineralnej kości i zaburzeń jej struktury oraz jakości. Stąd osoby zagrożone tą chorobą, powinny pić herbaciany napój w rozsądnych ilościach.
Zielona herbata przyczynia się do powstawania osadu na zębach
Często u osób pijących nadmiernie herbaciany napój pojawić się może brzydki osad nazębny. Co ciekawe zielona herbata przyczynia się do powstania przebarwień dużo bardziej niż kawa czy papierosy. Zielona herbata zostawia nawet więcej osadu niż herbata czarna czy czerwona.
Zawartość kofeiny w zielonej herbacie może prowadzić do wielu schorzeń
Choć zielona herbata zawiera całą gamę dobroczynnych składników, to niektóre z nich, w tym kofeina, mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu. Picie więcej niż 5 filiżanek herbaty dziennie może wywołać efekty uboczne spowodowane zawartością kofeiny. Należą do nich bóle głowy, nerwowość, zaburzenia snu, bezsenność, zgaga, uczucie niepokoju czy zespół jelita wrażliwego. Zielona herbata wpływa także na pracę układu krążenia. Także osoby cierpiące na nerwicę oraz bezsenność powinny zachować ostrożność i umiar w spożywaniu zielonej herbaty.
Parzenie zielonej herbaty – rutyna czy rytuał.
Parzenie herbaty jest czynnością prostą, wykonujemy ją przecież każdego dnia. Dla wielu z nas jest to rutyna, a dla innych prawdziwy rytuał. Choć zielona herbata pochodzi ona z Chin, to dopiero Japończycy wynieśli ją na piedestał. W Japonii, przed wysuszeniem, herbaciane liście są blanszowane parą wodną. W Chinach suszy się je przez 4-5 minut na ogrzewanych słońcem lub podgrzewanych nad ogniem bambusowych tacach, a następnie poddaje się dalszej obróbce w gorących kotłach. W dawnych czasach, w japońskich pawilonach herbacianych, odbywała się prawdziwa ceremonia herbaciana. Dzięki niej wyciszał się umysł, herbaciane chwile nastrajały pozytywnie do świata i pozwalały zapomnieć o doczesnych kłopotach. Podczas tej wyjątkowej ceremonii wszyscy byli równi, pokory uczono już przy wejściu do pomieszczenia, bowiem drzwi miały nie więcej niż 90 cm., wysokości – należało się więc skłonić.
Obecnie zieloną herbatę odkrywa się na nowo. Wielu szuka w niej spokoju i wyciszenia celebrując już sam proces parzenia – podobnie jak dawni mistrzowie. Picie herbaty zaczyna być sposobem na relaks i budowanie relacji międzyludzkich. Ważne jest to, iż poznając proces parzenia herbaty nie trzeba zdobywać kompletnej wiedzy z zakresu kultury japońskiej czy chińskiej. Istotne jest także to, iż dostęp do dobrej jakościowo zielonej herbaty jest dziś wyjątkowo łatwy. Pamiętajmy jedynie, aby okazać jej nieco zainteresowania i szacunku.
Jak parzyć zieloną herbatę?
Mówi się, że smak zielonych liści ocenimy dopiero po trzecim łyku – pierwszy łyk stanowi przygotowanie do picia, drugi to gotowość naszych zmysłów na herbacianą ucztę, trzeci łyk – to prawdziwa pełnia doznań. Aby tak było, trzeba wiedzieć, jak powinna zostać zaparzona poprawnie zielona herbata. Właściwości kryją się bowiem w sposobie przygotowania herbaty. Sposób parzenia zależy od rodzaju herbaty (czarna, biała czy zielona), ale i od wielkości liści herbacianych. Im liście większe i bardziej zwinięte, tym herbatę trzeba zaparzyć dłużej. Zielone herbaty smakują najlepiej, gdy zaleje się je gorącą, ale nie wrzącą wodą (temp. wody powinna wynosić od 60 do 90 stopni Celsjusza). To właśnie przy odpowiedniej temperaturze wody ujawni się bogactwo smaku.
Dokładnie ustalić temperaturę wody pomoże nam specjalny termometr, ale nie jest on konieczny. Wystarczy odczekać odpowiedni czas po zagotowaniu wody: po upływie 3-4 minut woda osiąga 90 stopni, a po 12-14 minutach 75 stopni. Do przygotowania aromatycznej, zielonej herbaty należy użyć miękkiej wody o bardzo małej zawartości wapnia. Pamiętajmy, aby nie za długo gotować wodę, najlepiej przerwać ten proces na etapie tzw. “białego wrzątku”.
Jak go rozpoznać? Jest to bardzo proste: w pierwszym stadium gotowania od dna ścianek naczynia zaczynają odrywać się pęcherzyki powietrza, które następnie przedostają się na powierzchnię wody. W drugim stadium wrzenia pęcherzyki masowo zaczynają się unosić ku powierzchni powodując lekkie zmętnienie, a nawet zbielenie wody. To właśnie ten etap nosi nazwę “białego wrzenia”. Trwa od bardzo krótko, po czym przechodzi w trzecie stadium – burzliwe i intensywne. Warto pamiętać, iż zielona herbata nadaje się z reguły do dwu- czy trzykrotnego parzenia, a jej działania zależą od długości zaparzania. Przy pierwszym parzeniu uzyskujemy napar o właściwościach pobudzających. Trwa on krótko, około 1-3 minut. Kolejne zaparzenia dają napar relaksujący, może być on dłuższy.
Na dzisiejszym rynku nie brakuje reklam zielonych herbat. Jak rozpoznać jednak tą najlepszą? Tym bardziej, że sprzedawana jest w przeróżnych formach. Można ją kupić w postaci suszu składającego się z dużych liści, poprzez herbaty ekspresowe zawierające krótsze i połamane liście, aż do postaci sproszkowanej. Aby ocenić zieloną herbatę, trzeba ją po prostu poprawnie zaparzyć i spróbować. Nawet osoby zajmujące się zawodowo sprzedażą herbaty, oceniają jej jakość właśnie po zaparzeniu liści. Są i tacy, którzy wsłuchują się w odgłos liści potrząsanych w garści. W ten sposób sprawdzają, czy zielona herbata jest wystarczająco sucha.
Matcha – zielona herbata w proszku
Matcha, to japońska sproszkowana zielona herbata, stosowana jako herbaciany napój, bądź jako dodatek do potraw. Jej właściwości znane są od tysiącleci, jednak dopiero teraz zdobywa ogromną popularność. Dzieje się tak za sprawą naukowców, którzy przekonują nas o jej cudownych właściwościach. Niektórzy twierdzą nawet, iż jest ona podobno najzdrowsza ze wszystkich gatunków zielonych herbat. Na jej wprost cudowne właściwości ma wpływ proces produkcji. Co najmniej dwa tygodnie przed zbiorami, krzewy osłaniane są przed słońcem, dzięki czemu ich wzrost jest spowolniony. W tym czasie liście nabierają charakterystycznego bladego odcienia zieleni i zaczynają wytwarzać aminokwasy. To dzięki nim herbata staje się słodsza i bardziej aromatyczna. Zebrane listki są suszone, następnie ścierane na intensywnie zielony proszek.
Matcha to bardzo silny antyoksydant (przeciwutleniacz), a ta właściwość odpowiada za neutralizowanie negatywnych skutków oddziaływania wolnych rodników. Mogą one zapobiec rozwojowi wielu chorób, takich jak nowotwory, nadciśnienie, choroby serca czy cukrzyca. Badacze przekonują, że jedna filiżanka herbaty matcha dziennie ma równowartość odżywczą 10 filiżanek zwykłej zielonej herbaty i jest od niej aż 137 razy bogatsza w antyoksydanty.
Ta starta na pył zielona herbata z powodzeniem może zastąpić nawet poranną kawę. Jedna jej filiżanka dostarcza niemalże taką samą ilość kofeiny co jedna filiżanka kawy. Jednakże matcha w przeciwieństwie do małej czarnej dodaje energii stopniowo oraz pozwala uniknąć nagłego spadku sił. Podobnie jak w przypadku tradycyjnej zielonej herbaty, wraz z wydłużeniem czasu parzenia do 5-8 minut, zyskamy właściwości odprężające i relaksujące.
Akcesoria do parzenia zielonej herbaty
W prawidłowym zaparzeniu herbaty pomocny może okazać się zestaw herbaciany. Mianem tym określa się naczynia oraz akcesoria potrzebne do przygotowania naparu z herbaty. Bywają zestawy bardzo rozbudowane, ale na rynku nie brakuje także i tych podstawowych. Z całą pewnością koniecznym elementem zestawu herbacianego jest czajnik, czyli naczynie do zaparzenia herbaty. W zależności od rodzaju herbaty powinno się stosować odpowiedni czajnik – fajansowy lub porcelanowy do herbaty chińskiej, gliniany, cynowy lub srebrny do cejlońskiej i indyjskiej. Pamiętajmy, aby czajnik służył do zaparzania tylko jednego rodzaju i gatunku herbaty – inny do czarnej, inny do zielonej.
Ważnym elementem zestawu herbacianego jest także filiżanka, najlepiej aby była porcelanowa. Porcelanę wymyślili Chińczycy, którzy przez długie lata strzegli sekretów jej wytwarzania. Europejczykom udało się dopiero w 1709 roku odtworzyć ten proces. Jan Fryderyk Boettger uważany jest na ojca europejskiej porcelany. W bogatej historii porcelany swój ślad ma także polska manufaktura. Mowa oczywiście o Ćmielowie, który po dziś dzień wytwarza porcelanowe filiżanki.
Produkcja zielonej herbaty
Chcąc otrzymać zieloną herbatę, świeżo zebrane liście krzewu herbacianego muszą zostać poddane krótkiemu więdnięciu, podgrzewaniu i suszeniu. Taki sposób postępowania pozwala zachować najcenniejsze związki i skutkuje świeżym, naturalnym smakiem. Najważniejsze w procesie produkcji zielonej herbaty jest jej podgrzewanie, które to ma na celu zatrzymanie utleniania liści. To dlatego zielona herbata jest nieutleniana i niefermentowana. Gatunków herbacianego naparu jest mnóstwo, a wszystkie różnice w ich smaku i wyglądzie wynikają z delikatnych różnic w procesie produkcji, a także z charakterystyki terenu, na którym uprawiana jest zielona herbata.
Największymi producentami zielonej herbaty są Chiny, Japonia, ale i Wietnam. Zielone herbaty japońskie i chińskie znacznie różnią się od siebie. Wynika to z innego sposobu podgrzewania liści w procesie produkcji: japońskie herbaty są w większości podgrzewane za pomocą pary wodnej, zaś liście chińskiej herbaty są prażone w ogromnych wokach lub w piecach. Należy pamiętać, że oprócz tych najsłynniejszych gatunków (chińskie: Long Jing, Tai Ping Hou Kui, Anji Bai Cha czy japońskie: sencha, bancha czy kukicha), istnieje wielu lokalnych producentów zielonej herbaty, których smak jest równie niepowtarzalny.
Zielona herbata wykazuje najwięcej walorów smakowych, kiedy jest świeża. Choć czysta zielona herbata nigdy się nie przeterminuje, to już po roku od zbiorów traci na swej jakości. Pamiętaj, aby przechowywać ją zamkniętą, w pojemnikach nieprzepuszczających światła, z dala od mocnych zapachów, źródeł ciepła czy wilgoci.
Zielonej herbacie przypisywany jest niemal zbawienny wpływ na wiele aspektów zdrowia. Od wielu lat stosowana jest w medycynie naturalnej i przemyśle kosmetycznym. Jest znana od ponad 5000 lat. Jej smakiem zachwycali się starożytni Chińczycy, w średniowieczu powstały nawet traktaty opisujące jej wręcz zbawienne oddziaływanie na organizm człowieka. Nie dziwi więc fakt, że zielona herbata wraca do łask Europejczyków. W szczególności nie brakuje badań i opinii świadczących o jej wspaniałym działaniu prozdrowotnym. Pamiętajmy jednak, że w obliczu wielu zalet, zielona herbata ma także swoje wady, o których warto wiedzieć.
Zobacz opinie na forum o artykule: