Czosnek niedźwiedzi: zastosowanie, właściwości i uprawa

Czosnek niedźwiedzi to roślina, która staje się coraz bardziej popularna, głównie za sprawą właściwości korzystnie wpływających na nasze zdrowie. Niedźwiedzia odmiana czosnku różni się nieco od odmiany pospolitej zawartością substancji, które pozytywnie oddziałują na układ sercowo-naczyniowy oraz wspierają pracę układu pokarmowego.

Czosnek niedźwiedzi lepiej radzi sobie także z eliminacją wirusów i bakterii, a także hamuje rozrost candida albicans. To głównie te właściwości rośliny sprawiają, że coraz częściej po nią sięgamy. Chcesz dowiedzieć się jak uprawiać czosnek niedźwiedzi w domowych warunkach i jakie ma zastosowanie? Zapraszamy do artykułu, w którym szczegółowo opisaliśmy najważniejsze właściwości czosnku.

Co to jest czosnek niedźwiedzi?

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum L.) to roślina należąca do podrodziny czosnkowych. Naturalnie występuje w wilgotnych lasach liściastych na Wschodzie aż po Kaukaz. Naturalnie porasta również tereny Europy i tu także jest uprawiana na szeroką skalę. Czosnek niedźwiedzi masz szerokie zastosowanie. Pełni funkcję ozdobną, leczniczą, ale przede wszystkim jako dodatek do dań. Co ciekawe – wszystkie części rośliny są jadalne.

Czosnek niedźwiedzi znany był już w środkowej epoce kamienia – mezolicie. Uprawiali go Starożytni Rzymianie oraz Celtowie, a także Słowianie. Nasi przodkowie stosowali roślinę głównie ze względu na jej właściwości odtruwające. Nazwa czosnku prawdopodobnie odnosi się do zwyczaju zaobserwowanego wśród niedźwiedzi, które po zakończeniu snu zimowego zajadały się czosnkiem.

Roślina osiąga wymiary od 20 do 50 cm. Często możemy spotkać ją w formie rozległych łanów. Zarówno smak, jak i zapach czosnku zbliżony jest do czosnku pospolitego.

Uprawa czosnku niedźwiedziego

Roślinę można uprawiać np. poprzez wysiew. Należy to robić w okresie chłodu, którego nasiona wymagają do wykiełkowania. Znacznie łatwiejsze jest sadzenie cebul, co można wykonywać przez cały rok. Jeśli roślina się przyjmie, mamy pewność, że poradzi sobie w przydomowym ogródku. Cebule pozostawione w ziemi samodzielnie poradzą sobie z rozmnażaniem. Czosnek niedźwiedzi jest dość ekspansywny, dlatego warto hamować nadmierny rozrost rośliny w ogrodzie.

Jak sadzić czosnek niedźwiedzi?

Uprawa czosnku niedźwiedziego nie jest zbyt wymagająca, bowiem roślina jest odporna na niskie temperatury i nie wymaga specjalnej pielęgnacji. Roślinę warto sadzić w miejscach zacienionych np. pod drzewami liściastymi. W takim towarzystwie czosnek niedźwiedzi będzie czuł się najlepiej.

Roślina warto posadzić w żyznej, próchnicznej i wilgotnej glebie, np. na skraju ogrodu, gdzie często rosną wysokie drzewa i krzewy rzucające cień.

Raz posadzony czosnek niedźwiedzi sam poradzi sobie z rozmnażaniem dzięki cebulkom i nasionom. Pamiętajmy, że roślina jest dość ekspansywna. W miejscu posadzenia po kilku latach możemy oczekiwać pięknego dywanu utworzonego przez czosnek. Warto jednak ograniczać ekspansję, by roślina nie pokrywała zbyt dużej powierzchni ogrodu.

Kiedy sadzić?

Jeżeli zamierzamy sadzić roślinę wykorzystując do tego cebulki, najlepiej zrobić to na przełomie sierpnia i września. Posadzone cebule powinny zostać pokryte warstwą ziemi nieprzekraczającą dwóch centymetrów.

Jak pielęgnować czosnek niedźwiedzi?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, czosnek niedźwiedzi nie ma specjalnych wymagań, ale ważne jest, by po posadzeniu pozbywać się z jego otoczenia wszelkich chwastów. Dorosły czosnek sam radzi sobie z chwastami i zapobiega ich rozrostowi.

W przypadku suszy należy zapewnić glebie odpowiednią wilgotność, by roślina miała możliwość przetrwania. Czosnek niedźwiedzi nie lubi nadmiernego podlewania, ale utrzymywanie wilgoci podłoża jest niezwykle ważne.

Nie ma także konieczności przycinania rośliny. Jeśli jednak widzimy, że czosnek rośnie zbyt gęsto, możemy nieco przerzedzić łan poprzez wyjęcie pojedynczych cebul. Najlepiej robić to jesienią. Wyjęte z gleby cebule można przesadzić w inne miejsce lub posadzić w doniczce.

Kiedy siać?

Jeśli jednak chcemy uprawiać roślinę poprzez wysiew nasion, powinniśmy wysiewać je na przełomie października i listopada. W okresie tym nasiona wchodzą w fazę odpoczynku, a pierwsze liście rozwiną się dopiero na wiosnę. Gotowe nasiona przeznaczone do wysiewu znajdziemy w sklepach ogrodniczych.

Jakie zastosowanie ma czosnek niedźwiedzi?

Czosnek niedźwiedzi to roślina uprawiana niezwykle często z trzech powodów:

• Po pierwsze – ma zastosowanie w kulinariach, jako baza lub dodatek do wielu dań.
• Po drugie – pełni funkcję ozdobną urozmaicając przydomowy ogródek.
• Po trzecie – wykazuje działanie lecznicze. Pomaga m.in. obniżyć wysokie ciśnienie oraz obniża poziom cholesterolu we krwi. Czosnek niedźwiedzi może być stosowany zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Warto jednak szerzej przyjrzeć się leczniczemu zastosowaniu rośliny.

Czosnek niedźwiedzi wspomaga leczenie chorób przewlekłych

Składniki zawarte w czosnku niedźwiedzim hamują aktywność wolnych rodników, dzięki czemu pomagają chronić organizm przed stresem oksydacyjnym oraz przedwczesnym starzeniem się organizmu. Neutralizacja wolnych rodników obniża ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej oraz chroni przed rozwojem chorób przewlekłych, takich jak zapalenie stawów czy choroby serca.

Czosnek niedźwiedzi wspomaga pracę serca i naczyń krwionośnych

Substancje zawarte w czosnku niedźwiedzim przyczyniają się do zwiększenia poziomu tzw. dobrego cholesterolu (HDL), natomiast obniżają poziom złego cholesterolu (LDL). Dodatkowo związki obecne w roślinie obniżają poziom trójglicerydów we krwi, co z kolei zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy oraz chorób z nią związanych.

W kwestii wsparcia układu sercowo-naczyniowego czosnek niedźwiedzi radzi sobie znacznie lepiej niż czosnek pospolity. Niedźwiedzia odmiana czosnku zawiera znacznie więcej adenozyny – związku, który hamuje powstawanie zakrzepów oraz obniża ciśnienie. Dzięki takim właściwościom czosnek niedźwiedzi sprawdzi się jako naturalny środek na problemy sercowo-naczyniowe.

Co więcej, roślina jest źródłem żelaza, które z kolei wchodzi w skład hemoglobiny. Ten rodzaj białka pomaga przechowywać oraz transportować tlen w erytrocytach (krwinkach czerwonych).

Czosnek niedźwiedzi często stosowany jest przez sportowców, by wzmocnić serce oraz zwiększyć wydolność podczas treningów czy zawodów. Jest to jeden z najlepszych naturalnych środków zwiększających wydolność w trakcie treningu.

Czosnek niedźwiedzi na problemy żołądkowe

Związki zawarte w roślinie wykazują działanie antybakteryjne oraz przeciwgrzybiczne, dzięki czemu przyczyniają się do przywrócenia prawidłowej flory bakteryjnej jelit. Dodatkowo czosnek stymuluje produkcję żółci oraz poprawia pracę jelit hamując wzdęcia, zaparcia oraz stany zapalne. Czosnek niedźwiedzi nie jest jednak zalecany w przypadku choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy.

Czosnek niedźwiedzi usprawnia eradykację drobnoustrojów z przewodu pokarmowego. Stosowany jest także wspomagająco w eliminacji pasożytów. Zapobiega podrażnieniu jelit.

Czosnek niedźwiedzi na przeziębienie i grypę

Czosnek pospolity znany jest ze swych właściwości wspomagających leczenie przeziębienia i grypy. Tymczasem czosnek niedźwiedzi ze względu na większą ilość wartościowych substancji znacznie lepiej sprawdzi się w zwalczaniu infekcji. Powszechnie stosuje się go w przeziębieniu i grypie, ponieważ łagodzi stany zapalne oskrzeli i zatok, oczyszcza drogi oddechowe ze śluzu, ułatwia oddychanie oraz zmniejsza odruchy kaszlowe.

Wspomaga proces oczyszczania organizmu

Czosnek niedźwiedzi jest doskonałym sposobem na przyspieszenie procesu detoksykacji organizmu oraz oczyszcza krew. Zawiera związki, które przyczyniają się do usunięcia toksyn z wątroby, nerek, woreczka żółciowego oraz jelit. Regularne stosowanie czosnku niedźwiedziego sprawia, że narządy te zaczynają działać sprawniej. Dodatkowo organizm pozbawiony toksyn zużywa mniej energii, co z kolei pozytywnie wpływa na komfort psychiczny oraz sprawia, że tryskamy energią.

Wpływ czosnku niedźwiedziego na kondycję skóry

Stosowanie czosnku niedźwiedziego wewnętrznie przyczynia się do oczyszczenia organizmu z toksyn. Proces detoksykacji ma pozytywny wpływ na skórę i często pomaga w takich schorzeniach jak egzema czy stany zapalne skóry. Czosnek niedźwiedzi może być stosowany także zewnętrznie w celu złagodzenia podrażnień. Roślina w tym zakresie może być wykorzystywana także jako dodatek do kąpieli.

Czosnek niedźwiedzi na alergię

Pasożyty w przewodzie pokarmowym, bakterie oraz grzyby mogą być odpowiedzialne za rozwój alergii lub nietolerancji pokarmowych. Czosnek niedźwiedzi usprawnia usuwanie drobnoustrojów z organizmu, dzięki czemu hamuje objawy alergii. Pomaga również w problemach z oddychaniem, gdyż oczyszcza oskrzela i zwalcza kaszel.

Czosnek niedźwiedzi dodaje energii

Niedobory składników odżywczych takich jak żelazo, wapń i potas mogą być przyczyną chronicznego zmęczenia. Czosnek niedźwiedzi z uwagi na wysoką zawartość witamin i minerałów przyczynia się do zmniejszenia niedoborów zwiększając tym samym pokłady energii.

Czosnek niedźwiedzi w profilaktyce antynowotworowej

Czosnek niedźwiedzi za sprawą związków siarki uznawany jest niezwykle silny przeciwutleniacz, który hamuje ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.

Związki siarki pełnią funkcję ochronną przed szkodliwym działaniem wolnych rodników oraz stymulują układ immunologiczny, by lepiej radził sobie z unieszkodliwianiem komórek nowotworowych. Według aktualnego stanu wiedzy, czosnek niedźwiedzi jest najbogatszym źródłem organicznych związków siarki i zawiera ich kilkanaście razy więcej niż pospolita odmiana czosnku.

Zastosowanie jako roślina ozdobna

Czosnek niedźwiedzi wykorzystywany jest nie tylko jako naturalny środek o właściwościach leczniczych, ale także jak roślina ozdobna. Na wiosnę czosnek wypuszcza piękne białe kwiaty oraz imponujące liście, które zwracają na siebie uwagę. Roślina wygląda efektownie i z pewnością przyciągnie niejedno oko. Czosnek niedźwiedzi najlepiej będzie się prezentować w wilgotnym miejscu, w towarzystwie drzew rzucających cień oraz innych roślin cebulowych.

Czosnek niedźwiedzi jako przyprawa

Czosnek niedźwiedzi możemy kupić w formie przyprawy, która urozmaici smak oraz wygląd przygotowywanych potraw. Sprawdzi się jako zamiennik szczypioru czy natki pietruszki. Czosnek niedźwiedzi w formie przyprawy może być wykorzystywany także do przygotowywania nalewek, kiełbas, twarogów czy pasztetów.

Gdzie kupić czosnek niedźwiedzi w formie przyprawy?

Przyprawę dostaniemy w większości sklepów stacjonarnych. Warto sprawdzić także oferty sklepów ze zdrową żywnością, bowiem często posiadają one towar najwyższej jakości. Opakowanie czosnku niedźwiedziego zawierające ok. 100 g produktu dostępne jest w cenie od 12 zł do 20 zł w zależności od producenta oraz miejsca zakupu.

Gdzie kupić nasiona czosnku niedźwiedziego do wysiewu?

Nasiona czosnku niedźwiedziego przeznaczone do wysiewu kupimy głównie w sklepach ogrodniczych oraz przez internet. Standardowe opakowanie zawiera ok. 0,5 g nasion czosnku. Jest to dobra opcja dla osób, które chcą sprawdzić się w roli ogrodnika i wysiać własny czosnek niedźwiedzi. Mając dostęp do rośliny w przydomowym ogródku czy hodując ją w doniczce w domu, mamy pewność, że jest to roślina o najwyższej jakości, bo nasza – własna.

Należy jednak pamiętać, że nasiona dla prawidłowego wzrostu najlepiej wysiewać jesienią w rzędach co 30 cm. Roślina wzejdzie wiosną, ale pierwszych zbiorów możemy oczekiwać dopiero w następnym roku uprawy. Ziemia do wysiewu nasion czosnku niedźwiedziego powinna mieć odczyn lekko kwaśny. Najlepiej sprawdzi się do tego stanowisko półcieniste.

Cena jednego opakowania nasion czosnku niedźwiedziego wynosi od 3 zł do 6 zł w zależności od miejsca, w którym zakupimy produkt.

Czosnek niedźwiedzi w formie cebulek

W sklepach ogrodniczych, jak również przez internet możemy kupić czosnek niedźwiedzi w formie cebulek. Często za niewielkie pieniądze – ok. 40 zł kupimy zestaw składający się ze 100 cebulek. Sprzedawcy internetowi zazwyczaj zaznaczają, że cebulki wykopywane są tuż przed wysyłką, więc otrzymamy je w stanie nienaruszonym i niezwiędnięte.

Zestawy cebulek warto sadzić w zwartych grupach w zacienionym miejscu, gdzie ziemia ma lekko kwaśny odczyn i zapewni cebulkom stałą wilgoć.

Przepisy z czosnkiem niedźwiedzim w roli głównej

W sieci znajdziemy wiele kreatywnych przepisów na przygotowanie różnych potraw i nalewek wykorzystujących czosnek niedźwiedzi. Poniżej zamieściliśmy dwa przepisy szczególnie warte wypróbowania.

Zupa krem z czosnku niedźwiedziego

Zupy z czosnku niedźwiedziego w formie kremu ma bardzo gęstą konsystencję, jest sycąca oraz charakteryzuje się intensywnym, zielonym kolorem. Ale co najważniejsze – jest smaczna i zawiera mnóstwo składników odżywczych.

Składniki:

• oliwa lub masło
• 2 cebule
• 2 ząbki czosnku
• biała część pora
• 1 litr rosołu
• 5 średnich ziemniaków
• szklanka ubitych liści czosnku niedźwiedziego
• pieprz i sól
• grzanki lub groszek ptysiowy
• starty ser np. parmezan
• śmietana

Sposób przygotowania:

1. Obieramy cebulę z łupin i kroimy w kostkę lub w piórka. Przez praskę przeciskamy dwa ząbki czosnku. W przypadku pora zużyjemy wyłącznie białą część, którą kroimy na drobne kawałki.
2. Na patelni rozgrzewamy łyżkę oleju lub masła i dodajemy posiekaną cebulę, zmiażdżony czosnek oraz pora. Całość podsmażamy na niewielkim ogniu do momentu zmięknięcia i zeszklenia wszystkich składników.
3. Podsmażone warzywa przekładamy do garnka i zalewamy litrem przefiltrowanego rosołu. Można dać więcej rosołu, wówczas zupa będzie rzadsza.
4. Obieramy ziemniaki i kroimy w kostkę. Dodajemy do zupy i całość doprowadzamy do wrzenia.
5. Dodajemy liście czosnku niedźwiedziego i gotujemy zupę na wolnym ogniu do momentu, gdy ziemniaki będą tyle miękkie, że dadzą się zblendować.
6. W trakcie gotowania zupy przyprawiamy ją pieprzem oraz solą.

Ugotowaną zupę należy lekko przestudzić, wówczas możemy przejść do blendowania. Miksujemy zupę blenderem do momentu otrzymania jednolitej konsystencji.

Zupę można zabielić w trakcie jej blendowania lub przed samym podaniem – po nalaniu zupy do miseczek. Dodajemy nieco startego sera, grzanki lub groszek ptysiowy. Do zupy można dodać także nasiona słonecznika.

Przepis na nalewkę z czosnku niedźwiedziego

Zwolennicy czosnku niedźwiedziego uważają, że najlepszą formą jego przyjmowania w celach leczniczych jest nalewka. Dostarcza ona organizmowi wielu cennych witamin, których brakuje w szczególności w okresie jesienno-zimowym. Zawiera witaminy A, E oraz C a także pierwiastki takie jak żelazo, wapń, mangan, siarka czy selen. Czosnek niedźwiedzi w formie nalewki jest naturalnym antybiotykiem, który zwiększa odporność organizmu oraz hamuje rozwój infekcji.

Składniki na nalewkę z czosnku niedźwiedziego:

• 2 szklanki świeżych lub suszonych liści czosnku niedźwiedziego
• 1 litr wódki

Sposób przygotowania:

1. Liście czosnku należy starannie opłukać pod zimną wodą. Jeżeli mamy do dyspozycji liście w formie przyprawy zakupione w sklepie, wówczas z pewnością były one myte przed pakowaniem.
2. Świeże liście należy drobno posiekać na kawałki.
3. Do butelki wkładamy liście i zalewamy alkoholem aż do krawędzi szyjki. Zamykamy butelkę i energicznie potrząsamy, by całe powietrze znajdujące się w butelce przedostało się do góry.
4. Pozostawiamy butelkę w ciepłym miejscu na 3 tygodnie.

Po tym czasie nalewkę należy przecedzić i ponownie przelać do butelki. Od tej pory możemy stosować przygotowany trunek.

Jak spożywać?

Zalecane jest spożywanie nalewki w ilości do 15 kropel rozpuszczonych w szklance wody, aby odczuć jej pozytywne działanie nalewki na organizm.

Podsumowanie

Czosnek niedźwiedzi różni się nieco od czosnku pospolitego, bowiem w pierwszym przypadku najczęściej wykorzystujemy liście, natomiast w przypadku czosnku pospolitego wykorzystujemy głównie ząbki. Na tym jednak nie koniec. Czosnek niedźwiedzi charakteryzuje się podobnym składem substancji odżywczych, co czosnek pospolity, jednak niektóre z nich występują w znacznie większej ilości, przez co uznaje się, że niedźwiedzia wersja czosnku jest bardziej wartościowa.

Roślina jest prosta w uprawie i nie ma specjalnych wymagań, w związku z czym każdy z pewnością poradzi sobie z hodowlą. Kiedy uzyskamy już dorosłą roślinę z powodzeniem możemy wykorzystywać jej właściwości nie tylko w kuchni, ale także w lecznictwie.